Na een scherpe afkoeling in de komende maanden zal de inflatie in de eerste helft van 2024 terug oplopen tot 4 à 5%. Dat betekent dat er na de relatieve adempauze van dit jaar opnieuw duidelijk hogere loonindexering zit aan te komen. De loonhandicap tegenover de buurlanden blijft alvast de komende jaren hangen.
Met de spectaculaire kentering in de energieprijzen - de Europese gasprijs viel terug van een piek van meer dan 300 euro per MWh in augustus vorig jaar naar zo’n 30 euro per MWh vandaag - koelde ook de inflatie het voorbije jaar duidelijk af. Van een dikke 12% in oktober vorig jaar is de totale Belgische inflatie teruggezakt tot zo’n 4%. De voorbije zomer bleef de inflatie wat hangen rond die 4%, maar de komende maanden zou die nog verder moeten zakken tot zo’n 1% in oktober.
Die grote sprongen in de inflatiecijfers zijn vertekend door de enorme schommelingen in de energieprijzen. De kerninflatie, die geen rekening houdt met de prijsevolutie van energieproducten en onbewerkte voedingsmiddelen, blijft ondertussen hangen rond zo’n 8%.
Nieuwste vooruitzichten
Tenzij we op korte termijn nieuwe forse dalingen in de energieprijzen krijgen (wat weinig waarschijnlijk lijkt), zal de neerwaartse impact van de eerdere dalende energieprijzen vanaf oktober snel wegebben. Daardoor zal de totale inflatie snel terug oplopen. De nieuwste vooruitzichten van het Planbureau wijzen op een inflatie van 4 à 5% in de eerste helft van volgend jaar. De update van die vooruitzichten komt trouwens duidelijk hoger uit dat de inschatting van net voor de zomer.
Hoe die inflatievooruitzichten verder zullen evolueren, valt uiteraard moeilijk te voorspellen. De huidige vooruitzichten zijn de inschatting op basis van de beschikbare gegevens tot eind augustus. De recente stijging van de olieprijzen door de productiebeperking door het OPEC+-kartel zou kunnen leiden tot een verdere opwaartse herziening van de inflatievooruitzichten als die doorzet. Anderzijds zouden de wereldwijde tekenen van recessie de onderliggende inflatie toch weer feller kunnen afremmen. Hoe dan ook is het meest waarschijnlijke scenario op dit moment dat de inflatie begin volgend jaar terug richting 5% gaat.
Opnieuw hogere indexering op komst
De inflatiecijfers hebben uiteraard directe implicaties voor de loonindexering. 2023 bracht een adempauze in de indexering (afgezien van de grote sprong in januari voor de sectoren die eenmaal per jaar in januari indexeren), maar in 2024 zou die indexering toch weer duidelijk hoger uitvallen dan normaal. De recente opwaartse herziening van de inflatievooruitzichten impliceert trouwens dat de loonindexering ook hoger zal uitkomen dan eerder verwacht.
De jongste vooruitzichten van het Planbureau suggereren de volgende indexeringen voor 2023-2024 (afhankelijk van het gevolgde indexeringspatroon):
- De spilindex zou in 2023 maar één keer overschreden worden (in september), en in 2024 twee keer (in februari en in juni), waarbij er telkens 2% indexering bijkomt voor de sectoren die de spilindex volgen.
- Voor de sectoren die doorheen het jaar indexeren: de afgevlakte gezondheidsindex zou in december 2023 1,5% hoger liggen dan in januari. In december 2024 zou die 3,8% hoger liggen dan in december 2023
- Voor de sectoren die éénmaal per jaar in januari indexeren, zou de indexering in januari 2024 uitkomen op 2,3% en in januari 2025 op 3,9%
Die cijfers zijn op basis van de huidige inflatievooruitzichten die op hun beurt gebaseerd zijn op de huidige marktverwachtingen voor de grondstoffenprijzen. Nieuwe verrassingen kunnen dit plaatje uiteraard veranderen.
Concurrentiepositie blijft onder druk
Met de automatische loonindexering stegen de lonen in ons land de voorbije jaren veel sneller dan in de buurlanden. Volgens ramingen van de Europese Commissie zouden het gemiddelde loon per werkende in 2021-2023 in België met 22% toenemen, tegenover een stijging met 14% gemiddeld in de buurlanden. Dat ondermijnt de concurrentiepositie van onze bedrijven.
In normale omstandigheden zou dat de komende jaren geleidelijk terug rechtgezet worden doordat de toepassing van de loonnorm in België voor een zekere loonmatiging zou zorgen, terwijl de buurlanden een inhaalbeweging zouden maken in de loonstijgingen. Met een nieuwe indexeringsopstoot in 2024 zal dat verhoopte herstel van de Belgische concurrentiepositie uiteraard langer op zich laten wachten. Met al onzekere economische vooruitzichten, zowel internationaal als in België, dreigt dat een zware dobber te worden.
